[…]Είναι γεγονός πως δεν υπάρχουν πάρα πολλές μελέτες για του παιδικούς φόβους. Η έλλειψη αυτή οφείλεται κυρίως σε μεθοδολογικές δυσκολίες και δεοντολογικά προβλήματα. Απ’ τη μια είναι δύσκολο να «αξιολογήσουμε» το φόβο, αφ’ ετέρου τίθεται το ζήτημα «μέχρι ποιο σημείο είναι ηθικά αποδεκτό να προκαλούμε συνειδητά φόβο σε ένα παιδί;». Βάσει των υπαρχουσών ερευνών με την πάροδο της ηλικίας παρατηρείται μείωση των φόβων για συγκεκριμένες καταστάσεις-όπως είναι οι φόβοι για τους θορύβους, για τα ζώα, για τους ξένους ανθρώπους κ.τ.λ.-, ενώ συγχρόνως αυξάνονται οι φόβοι για φανταστικά και ανύπαρκτα πράγματα-σκοτάδι, φαντάσματα κ.α.-. Αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι μεγαλώνοντας το παιδί αρχίζει να αναπτύσσει συλλογισμούς, οπότε εν μέρει εκλογικεύει το φόβο του για τα πράγματα τα οποία ορίζει με συγκεκριμένο τρόπο. Παράλληλα στην ηλικία αυτή η φαντασία του παιδιού αναπτύσσεται ραγδαία δίνοντας έτσι τροφή σε οποιαδήποτε φοβία τυχόν έχει το παιδί να γίνει ακόμα εντονότερη. Οι σημαντικότερες γενικές φοβίες που έχουν τα παιδιά είναι για τα υπερφυσικά πλάσματα, το θάνατο, το σκοτάδι, τα όνειρα, τα ζώα, την φωτιά, το νερό, τις εκδηλώσεις φόβου των άλλων, τη στέρηση σημαντικών προσώπων ή πραγμάτων κ.τ.λ.
Από την άλλη πλευρά, έχουμε τις λεγόμενες «Ειδικές Φοβίες», οι οποίες είναι επίκτητες και οφείλονται: α) σε προσωπική εμπειρία/βίωμα, β) τοποχρονική σύνδεση ανάμεσα σε ένα ουδέτερο ερέθισμα με μία φοβική αντίδραση, γ) παρατήρηση και υιοθέτηση της φοβικής συμπεριφοράς ενός άλλου ατόμου, δ) η μετατόπιση της φοβίας από το πραγματικό αντικείμενο φόβου, σε ένα άλλο ουδέτερο.
Οι ειδικές φοβίες, μπορεί να είναι φοβίες που εμφανίζονται ξαφνικά λόγω των παραπάνω αιτιών ή γενικές αιτίες οι οποίες με κάποιο τρόπο συντηρήθηκαν. Είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε πως η κάθε (ειδική) φοβία, μπορεί να οφείλεται σε διάφορα γεγονότα, οπότε δεν υπάρχει ένας προφανής λόγος για να τη συσχετίσουμε. Για παράδειγμα, η σχολική φοβία μπορεί να οφείλεται στο άγχος αποχωρισμού του παιδιού από τη μητέρα, σε πειράγματα που μπορεί να δέχεται το παιδί στο σχολείο, ή απλά σε προσπάθεια του παιδιού να αποσπάσει την προσοχή των γονιών του και της δασκάλας.
Όπως είδαμε οι ειδικές φοβίες είναι συνήθως και οι πιο επίμονες χωρίς όμως αυτό να είναι απόλυτο. Στην πράξη, ένας γονιός θα έρθει αρκετές φορές αντιμέτωπος με τις φοβίες του παιδιού του, το οποίο μπορεί να προκαλέσει έντονο προβληματισμό. Είναι γεγονός πως ζούμε σε μία εποχή όπου ο φόβος είναι σχεδόν απαγορευμένο συναίσθημα. Η επιτυχία συνδέεται με το θάρρος κι έτσι αυτός που φοβάται είναι ο δειλός, αυτός που δεν κάνει προσπάθεια και δεν διεκδικεί. Ακόμα κι οι ενήλικες, έχουν σχεδόν αποκλείσει τη λέξη φόβος από το λεξιλόγιό τους.
. (…συνεχίζεται)
Καρακατσάνη Κωνσταντίνα
Συμβουλευτική Ψυχολόγος
[Δημοσιεύεται στο ΠΑΛΜΟΡΑΜΑ 213/19.11.2011]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου